ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸਪਤ ਸਿੰਧੂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੰਧੂ ਸਰਸਵਤੀ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਹੁਣ ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਹ ਸੱਭਿਅਤਾ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁਗ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।ਅਤੇ ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਤਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ।ਵਾਸਤਵ ਵਿਚ ਵਰਤਮਾਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਚਵਾਸ਼,ਸ਼ਰਧਾ, ਆਸਥਾ ਅਤੇ ਪੂਜਾ-ਪੱਧਤੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੇਦਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੋਈ ।ਇਹ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦਾ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਹੈ।ਇਸ ਨੂੰ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਯੁਗ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਯੁਗ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਜੰਮੂ ਦੀਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਵਿਚ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦਾ ਯੁੱਧ ਸਪਤ ਸਿੰਧੂ ਖੇਤਰ ਦੀ ਅਹਿ=ਜਹੀ ਘਟਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਉੱਤਰ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿਚ ਲਿਆ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਨਵ-ਇਸਲਾਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਅਰਬ,ਤੁਰਕ ਅਤੇ ਮੰਗੋਲ ਅਰਥਾਤ ਏ.ਟੀ.ਐਮ (ਅਰਬ ਸੱਯਦ+ਤੁਰਕ+ਮੁਗਲ ਮੰਗੋਲ) ਦਾ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਸਪਤ ਸਿੰਧੂ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਹਮਲੇ ਅੱਠਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਹਮਲੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸਗੋਂ ਇਹ ਜਿੱਤੇ ਹੋਏ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਜ਼ਹਬ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਹਮਲੇ ਵੀ ਸਨ।ਹਮਲੇ ਕਿਉੁਂਕਿ ਸਪਤ ਸਿੰਧੂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਹੀ ਸਹਿਣਾ ਪਿਆ।ਇਸ ਨਵੀਂ ਮੁਸੀਬਤ ਜਾਂ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਏ, ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਸੀ।ਇਸ ਸਮੇਂ ਦਸ ਗੁਰੂ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਉਦੈ ਹੋਣਾ ਇਕ ਦੈਵੀ ਯੋਜਨਾ ਹੀ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਦੁਰਭਾਗਵਸ ਨਾਲ ਦਸ ਗੁਰੂ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਅਧਿਆਤਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਸਮਾਜਕ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੌਲਣਾ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ।ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਇਕ ਨਿਮਾਣਾ ਜਿਹਾ ਜਤਨ ਹੈ।

डॉ. कुलदीप चंद अग्निहोत्री गुरुवाणी और मध्यकालीन दशगुरु परंपरा के अध्येता हैं। आजकल दशगुरु परंपरा के संदर्भ में सप्तसिंधु और जंबूद्वीप का इतिहास खँगालने में व्यस्त हैं। वह हिमाचल प्रदेश केंद्रीय विश्वविद्यालय धर्मशाला के कुलपति रह चुके हैं। कुछ समय के लिए हिमाचल प्रदेश विश्वविद्यालय, शिमला में आंबेडकर पीठ में चेयर प्रोफेसर रहे। जम्मू-कश्मीर अध्ययन केंद्र दिल्ली से भी जुड़े हुए हैं। प्रो. अग्निहोत्री ने अनेक देशों की यात्रा की। जिन दिनों ईरान में अयातुल्लाह खुमैनी ने आर्यमेहर शाह का तख्तापलट किया, उन दिनों वह ईरान में थे। शायद उनकी पुस्तक ईरानी क्रांति तथा उसके बाद हिंदी में लिखी गई अपने प्रकार की पहली किताब है।

डॉ. कुलदीप चंद अग्निहोत्री (1951) लंबे अरसे से अध्ययन-अध्यापन से जुड़े हैं। सिख नेशनल कॉलेज बंगा से बी.एससी. करने के बाद लायलपुर खालसा कॉलेज जालंधर से एम.ए. और पंजाब विश्वविद्यालय चंडीगढ़ से पीएच.डी की उपाधि प्राप्त की। पंजाब विश्वविद्यालय से ही आदि ग्रंथ आचार्य की परीक्षा उत्तीर्ण की। पंजाबी विश्वविद्यालय पटियाला से पंजाबी भाषा में ऑनर्ज की डिग्री प्राप्त की। कुछ देर गुरु नानक खालसा कॉलेज-सुलतानपुर लोधी में भी पढ़ाते रहे। हिमाचल प्रदेश में अनेक उच्च अकादमिक पदों पर रहे—बाबासाहेब आंबेडकर पीठ के अध्यक्ष रहे। कुछ समय तक पंजाब स्कूल शिक्षा बोर्ड के उपाध्यक्ष का दायित्व भी सँभाला। भारत तिब्बत सहयोग मंच के संरक्षक अग्निहोत्री ने सन् 1975 में भारत सरकार द्वारा घोषित की गई आपातस्थिति का विरोध करते हुए जेल यात्रा भी की। अग्निहोत्रीजी की दो पुस्तकें, मध्यकालीन भारतीय दशगुरु परंपरा-इतिहास का स्वर्णिम पृष्ठ तथा गुरु गोबिंद सिंह व्यक्तित्व और कृतित्व काफी चर्चित हैं। हिमाचल प्रदेश के बडसर नगर में दीनदयाल उपाध्याय महाविद्यालय की स्थापना की। भारतीय भाषाओं की एकमात्र संवाद समिति ‘हिंदुस्थान समाचार के निदेशक मंडल के सदस्य रहे।’ ‘जनसत्ता’ अखबार से भी जुड़े रहे। हिमाचल प्रदेश विधानसभा की पुस्तकालय समिति के विशेष आमंत्रित सदस्य रहे। संप्रति हिमाचल प्रदेश केंद्रीय विश्वविद्यालय धर्मशाला के कुलपति है।